06 Mart 2024 Çarşamba
News
Balkanlarda kırk yıl Türkçe kabare derken, “Çiviler” Tiyatro Topluluğunu ve “Yeşeren Kabare Tiyatrosu”nu kastediyoruz. Önce “Çiviler” Tiyatro Topluluğu dönemini ele alıyoruz.
Mizah zor bir tür
Komedinin en zor en meşakkatli anlatım biçimlerinden biri mizah. Keskin zeka, matematiksel denge, şaşmaz gözlem, kaçınılmaz birikim, duyarlılığın getirdiği algılama gücü, ince dokundurma, uyarma çeşitliliği, bilgi dağarcığı zenginliği, harmanlama ustalığı, eleştirel bakış, sağlam mantıksal zemin, üslup, şekillendirme, şekillendirerek oturtmak ve her şeyden de çok hümora olan yatkınlık mizahın olmazsa olmazlarından sadece birkaçı.
Komedyen tüm bunları vücuda getiren kişi, hepsini birleştiği yer, kişilik. Bazen tek başına meddahvari eskiden olduğu gibi, bazen de ayaküstücüler misali (stendap) şimdilerde olduğu gibi, bazen de bir topluluk olarak “Çiviler”de olduğu gibi, üç beş kişi bir araya gelerek.
Komedyen her gün yetişmiyor.
“Çiviler Tiyatro Topluluğunun etkili olduğu 70’ler döneminde o zamanki Yugoslavya’da bir Çkalya vardı komedyen olarak, Kosova’da anlatıcı olarak Mica Ram ve “Çiviler”. Fransa’da Louis de Funes, Amerika’da Jerry Lewis, Türkiye’de Kemal Sunal…
Kaç komedyen vardı, kaçı kaldı?
1930’lerın, 40’ların Amerika’sında Buster Keaton’du seyircileri gülmekten kırıp geçiren, Laurel ve Hardy, Charlie Chaplin, İtalya’da Toto, İngiltere’de Peter Sellers, Beny Hill …
Bugün ne var?
Kemal Sunal’dan sonra bir Kemal Sunal daha yetişti mi? Zeki Alaysa, Metin Akpınar, Nejat Uygur, Müjdat Gezen, Levent Kırca her gün doğmuyor.
Fransa’da Louis de Funes yerine, İtalya’da Toto, Amerika’da Jerry Lewis’in, İngiltere’de Beny Hill yerine bir başka komedyen geldi mi?
Mizah yazarlarıyla da durum üç aşağı beş yukarı aynı.
Aziz Nesin’di o güldürüp düşündüren 1940’lardan başlayarak, oyunda Haldun Taner, Ferhan Şensoy…
Çizgide Walt Disney, Turhan Selçuk, Zuko Cumhur…
Hicivli şarkılarla da bu böyle.
Yeni bir hicivli şarkı var mi bize söyleyebileceğiniz? Bir “Grup Vitamin” vardı 1990’ların Türkiye’sinde hicivli şarkıları besteleyip söyleyen. Gökhan Semiz gidince, ne oldu? Aradan 15-16 yıl geçti hicivli şarkı besteleyip söyleyen çıktı mı, bir başka hicivci yetişti mi şarkılarda? Biri yazabiliyor ama icra edemiyorsa, olmuyor. İcra ediyor da yazamıyor, besteleyemiyorsa, besteliyor da yönetemiyor, oturtamıyorsa, yine olmuyor.
Piyanonun başına geçip mizahın inci tanelerini tıkır tıkır döken bir Pavle Minçiç, bir Timur Selçuk daha ortaya çıktı mı?
Mizahın, komedinin, komedyenlerin toplamıydı “Çiviler”…sesiyle, bestesiyle, tınıyla, tınlamalarıyla, yazısıyla, icrasıyla. Rüstem, Şazo, Şadırvanda Bir Su, Dondum Çıktım Soğuktan, Jinge-Jang, Bizim Mahalle Çukur Çukurdur, Kemerizasyon gibi hicivli şarkılarıyla, Tasalanma Sen, Simidimin Tablası, Lingo Lingo Şişeler, Zennu, Kalk Gelin Hanım, Kızım Seni Duvara Vereyim Mi parodileriyle, Çüleşko, Abubudala, Arif Çekırdek Tabanali, Şeşo, Memo, Müzmin Arkacep, Ha-cer, Ürfet Hanım, Cenaze Mono, Lale Fülfül, Bumbar, Abidin Vozci gibi mizahi karakterler ve tiplemeleriyle, Çüleşko İstanbul’da, Çüleşko Yıldız Oluyor, Evlenmek Derdi, Hapi Taki, Saksı Eriği, Kando Mando, Simidimin Tablası, Pijamalı Antibiyotik, Beş Babanın Bir Kızı, Rüjdi ile Emine, Alo Öbür Dünya gibi skeçleriyle, İlla Tatlılıkla, Kakauçuk, Meşhur Su Gagazino, Ruba Ruba, O Mesele Bu Mesele, Kocam Olmiş Kapatan, Sen Sen Ol, Çocuğun Adı Fiyat, Efendim Efendiler, Cavcav Cıvalak gibi monolog, ayaküstü ve fıkralarıyla hâlâ taptaze.
Aradan 40 yıl geçti, mizah yazan, komedi yapan, hicivli şarkı besteleyen bir başka topluluk bir başka birey gösterebilir misin Kosova’da? Geniş kitlelerin bu denli sevgilisi olan, eleştirel gücünü, eleştirel oklarını bu denli hedefleyen, halkın dertleriyle iç içe olup onun tercümesini yapan, onunla bu kadar kaynaşan, güldürüp düşündüren, ve hep de, nerde olursa olsun sadece kendi oyunlarını oynayan…
Bu dizi işte onları anlatıyor.
“Çiviler”in hikậyesi bu…
Agim Rifat Yeşeren
